About
विषय प्रवेश : संत ज्ञानेश्वर महाराज (१२७५–१२९६) हे महाराष्ट्राचे अध्यात्मिक क्रांतिकारक, संत-कवी आणि तत्त्वज्ञानिक होते. त्यांनी अमृतानुभव आणि चांगदेव पासष्टी या दोन ग्रंथांद्वारे वेदांत, भक्ती आणि योगाचा अद्वितीय संगम साकारला. १) अमृतानुभव : संत ज्ञानेश्वर महाराजांनी शके १२१२ म्हणजे इ. स. १२९० या वर्षी ज्ञानेश्वरीचे लेखन पूर्ण केले. कार्तिक वद्य १३ शके १२१२ - इ. स. १२९६ या दिवशी समाधी घेतली. या दरम्यानच्या काळात त्यांनी अमृतानुभव हा ग्रंथ लिहिला. अमृतानुभव हा ग्रंथ त्यांच्या प्रज्ञेचा अगदी स्वतंत्र असा उत्कर्ष आहे. हा ग्रंथ लिहिल्यानंतर सर्व तीर्थयात्रा संपवून आल्यावर ज्ञानेश्वरांनी संजीवन समाधी घेतली. ‘अमृतानुभव’ हा ज्ञानेश्वरांचा मौलिक ग्रंथ आहे. यात अद्वैत वेदांताचे तत्त्वज्ञान सरळ मराठीत स्पष्ट केले आहे. हा ग्रंथ "परब्रह्म आणि जीवात्मा यांचे ऐक्य" यावर आधारित आहे. ज्ञानेश्वर म्हणतात, "ब्रह्म हेच जग आणि जग हेच ब्रह्म"—हा अनुभवच खरा ज्ञानाभास आहे. नाथपंथीय योग, भक्ती आणि ज्ञान यांचा समन्वय यात दिसतो. २) चांगदेव पासष्टी : ही ६५ ओव्यांची रचना आहे, जी ज्ञानेश्वरांनी योगी चांगदेव यांना उद्देशून लिहिलेली आहे. चांगदेव हे १४०० वर्षे जगलेले सिद्ध पुरुष होते, पण ज्ञानेश्वरांनी त्यांना "अहंकार टाकून भक्ती स्वीकारा" असा उपदेश केला. "पासष्टी" म्हणजे ६५—या ओव्यांमध्ये योग, भक्ती आणि निसर्गाचे तत्त्वज्ञान सांगितले आहे. "जड मनाचा नाश करून परमात्म्याशी एक व्हा" हे या रचनेचे सार आहे. निष्कर्ष ज्ञानेश्वरांचे हे ग्रंथ केवळ तत्त्वज्ञानाचे नाहीत, तर आत्मसाक्षात्काराचे मार्गदर्शक आहेत. म्हणूनच या ग्रंथाला ‘अनुभवामृत’ असेही म्हटले जाते. अमृतानुभव ज्ञानाचा आणि चांगदेव पासष्टी भक्तीचा महामंत्र सांगते. त्यांचे वाङ्मय आजही मानवाला आध्यात्मिक शांती देते. >> "ज्ञानेश्वर विनविती, प्रेमळ भावे राहा। अहंकार सोडूनी, परमात्म्याला पाहा।" >> या पाच खंडांच्या विशेष श्रवण मालिकेमध्ये पहिल्या चार खंडांत अमृतानुभव आणि पाचव्या खंडात चांगदेव पासष्टी या ग्रंथांतील प्रत्येक ओवीचे संगीतबद्ध सुमधुर गायन आणि सुबोध मराठीत भावार्थ निरूपण केले आहेत. >> चला तर मग! ऐकताय ना? ऐकत रहा!
You can also join this program via the mobile app. Go to the app